Bệnh Phiền Não
Ai trong chúng ta chắc chắn cũng rất thường gặp phiền
não trong cuộc đời. Vậy thử định nghĩa xem phiền não
là gì? Theo tự điển Phật học Huệ Quang: phiền não
trong tiếng Phạn là Klesa, tiếng Pali là Kilesa, Hán âm
dịch là Kiết lê xá còn gọi là hoặc. Đó là trạng thái lo
buồn, sầu khổ, sợ hãi, làm não loạn thân tâm chúng
sanh. Nhưng đối với Phật Giáo thì những tác dụng tinh
thần gây chướng ngại cho sự giác ngộ đều gọi là phiền
não.
Theo Duy Thức Thuật Ký: Phiền là lo buồn và Não là
tán loạn, nghĩa là cái gì làm cho thân tâm lo buồn, loạn
động, gọi là phiền não.
Trong kinh Quán Vô Lượng Thọ có ghi: Tất cả chúng
sanh đời vị lai bị giặc phiền não làm hại.
Người xưa vẫn thường nói: Chúng ta thường dùng cái
đãy phía trước chứa lỗi người, và cái đãy sau lưng chứa
lỗi mình. Hoặc nói chúng ta là luật sư tốt cho bản thân
mình mà là quan tòa xấu cho tha nhân.
Quý thầy vẫn thường dạy: người tu là thấy lỗi mình
chớ thấy lỗi người. Chúng sanh thì đôi mắt ngó ra,
người tu thì ngược lại nhìn vào nội tâm, quán chiếu thấy
sai lầm của mình và sửa đổi.
Trong hệ tư tưởng giáo lý Đại Thừa, quý thầy vẫn
thường dạy: Phiền não tức Bồ đề. Nếu không có phiền
não thì không có giác ngộ, không có phân rác thì không
có hoa. Giác ngộ làm bằng chất liệu của phiền não. Trí
tuệ là do sự chuyển hóa của vô minh mà có. Tham, sân,
si là hạt giống của Như Lai, nếu không có những rác
rưởi đó thì mình làm sao tạo được bông hoa giác ngộ.
Ngài Văn Thù nói: Nếu không đi vào biển lớn thì chúng
ta sẽ không tìm được những bảo châu vô giá, nếu không
đi vào biển phiền não thì chúng ta không đạt được sự
giác ngộ nhất thiết trí. Nhận biết rõ nó đang hoành hành
thân tâm, nhưng muốn chuyển hóa nó thành bồ đề
không phải dễ.
Sau đây là những tác hại của phiền não trên thân tâm, và
sự thăm dò nhiều Phật tử đã bị bịnh phiền não hoành
hành đã dùng thuốc Phật nào mà vượt qua và hóa giải
được, xin ghi ra đây với lòng mong muốn gợi ý về thuốc
hay để quý đạo hữu nào muốn dùng thuốc Phật chữa
khỏi bệnh thì chúng ta cùng có hoan hỷ lớn. Nếu có sự
hiện diện phiền não thì dòng biến chuyển sức khoẻ của
thân bị ngưng trệ, độc tố phiền não lan đến dạ dày làm
ăn khó tiêu, lâu ngày sanh đau bao tử, lan đến áp huyết
làm áp huyết cao hơn, đến thần kinh khởi đầu làm khó
ngủ, lâu ngày thành kinh niên ảnh hưởng đến tâm thần.
Phiền não không giải tỏa, không thể nói ra được tạo
thành nội kết buồn lâu ngày sanh chứng ung bướu. Sự
giận hờn tức tối nếu lập lại nhiều lần sẽ giảm tuổi thọ,
mau già và nhất là chứng tiểu đường không do ăn uống
quá lố mà vẫn gia tăng.
Khoa học hiện đại căn cứ trên kết quả xét nghiệm chỉ trị
được triệu chứng, còn căn nguyên phải trị ngay bệnh
phiền não. Phiền não ơi ta biết mi nguy hiểm lắm, và
cũng chính mi cản bước tiến giác ngộ của ta. Hễ khi
nào: Phiền não hiển, thì bồ đề ẩn, hai thứ nầy tỉ lệ nghịch
với nhau. Trong ý thức đi tìm thuốc giải phiền não, xin
kể một chuyện ngắn trong kinh Bảo Tích hy vọng sẽ có
tia sáng loé ra hay không. Chuyện như vầy: Có người
lượm một cục đá ném vào con chó, bị đau quá con chó
giận và chạy theo cục đá sủa để trả thù. Vì vô minh con
chó không biết rằng nguồn gốc sự đau đớn của nó
không phải do cục đá mà do người ném.
Người đau khổ phiền não cũng vậy. Vì sự chấp nhất của
mình, vì sự vô minh trong tâm mình làm mình đau khổ
vậy mà mình cứ đổ lỗi cho Sắc, Thanh, Hương, Vị,
Xúc, Pháp làm mình đau khổ. Cho nên tu tập thông
minh là trừ kiến chấp của mình, chuyển hóa nhận thức
của mình chớ không phải thù ghét những thứ xung
quanh, cho chúng là nguyên do những khổ đau của ta:
Lấy tâm chuyển cảnh chớ đừng lấy cảnh chuyển tâm.
Trong kinh điển ta thường thấy 2 câu:
Dục thủ nhứt thừa vật ố lục trần
Lục trần bất ố hoàn đồng chánh giác.
Tại ta nhìn lục trần khởi tâm phân biệt vướng mắc nhiều
quá nên ta khổ. Bớt vướng mắc chừng nào thì ta bớt khổ
chừng nấy.
Sau đây là những ý kiến góp nhặt của nhiều Phật tử đã
bị bệnh phiền não hoành hành và đã dùng những thuốc
Phật sau đây trị hết bệnh.
Thuốc số 1: căn cơ nào cũng uống được hết.
Phần lớn Phật tử được phỏng vấn cho biết, khi phiền
não bất cứ loại nào chi phối thân tâm các vị đã dùng
thuốc: niệm Nam Mô A Di Đà Phật, hoặc sợ hãi bệnh
tật thì niệm Nam Mô Đại Từ Đại Bi Quán Thế Âm Bồ
Tát một cách chân thành và chánh niệm. Khối phiền não
tan dần, giảm rõ rệt cho đến hết hẳn. Nên nhớ khi niệm
Phật nên chú ý dù niệm ra tiếng hay niệm thầm cũng
được, điều quan trọng là chú ý lắng nghe cho rõ từng
tiếng một, thì tâm mới tịnh, phiền não mới hết.
Thuốc số 2: quán thập như thị trong kinh Pháp Hoa
Một số Phật tử gặp nghịch hạnh, việc đời xảy đến trái
với sự mong ước đã cho biết ứng dụng quán chiếu pháp
Thập Như Thị của kinh Pháp Hoa mà vượt qua được,
tìm được giải pháp tự an ủi mình mà thoát được phiền
não. Nhắc lại Thập Như Thị là: như thị nhân, như thị
duyên, như thị tác, như thị quả, như thị tướng, như thị
tánh, như thị thể, như thị lực, như thị bổn mạc, như thị
cứu cánh.
Thí dụ: Phật tử A gặp việc không may xảy tới có thể
quán chiếu rằng tại nhân đời trước ta không tốt nên quả
bây giờ mới gặp như vầy. Cứ vui vẻ trả nghiệp thì hết
nghiệp. Biết tự an ủi như vậy cũng vơi bớt khổ. Chớ cứ
tức tối tại sao đời tôi khổ thế nầy thì phiền não cứ chồng
chất không hết được.
Thuốc số 3: có một số Phật tử cho biết dùng cách hóa
giải phiền não bằng cách quán chiếu pháp Như Huyễn
Tam Ma Đề (chữ Tam Ma Đề có nghĩa là chánh quán.)
Cõi đời nầy do duyên hợp, giả có, nên là mộng huyễn.
Đời còn mộng huyễn thì phiền não cũng huyễn hóa. Nó
là khách, nó là vọng tâm, đến rồi sẽ đi.
Tâm chúng ta là một dòng biến chuyển không ngừng.
Bằng chứng là nhìn lại quá khứ, có lúc ta khổ sở lo lắng
tột độ mà bây giờ qua lâu rồi, nghĩ lại tại sao lúc đó
mình lại đau khổ đến như thế. Quan chiếu như vậy có
thể giảm hết phiền não.
Trong kinh Kim Cang Bát Nhã hơn hai ngàn năm trước,
Phật cũng đã dạy chúng sanh hãy luôn quán chiếu cuộc
đời là huyễn hóa trong bài kệ bất hủ sau đây:
Nhất thiết hữu vi pháp
Như mộng huyễn, bào, ảnh
Như lộ diệc như điển
Ưng tác như thị quán.
Dịch là:
Tất cả pháp hữu vi
Như mộng huyễn, như bóng quáng bọt bèo
Như sương mai, như điện chớp
Nên như vậy mà quán chiếu, tư duy.
Thuốc số 4: chắc chắn hết bệnh, nhưng phải có căn bản
giáo lý để hiểu được Kinh Bát Nhã và quán chiếu Bát
nhã trong từng sự việc. Chỉ một câu đầu đã gói được
trọng tâm: “Quán-tự-tại Bồ tát hành thâm Bát-nhã Bala-
mật-đa thời, chiếu kiến ngũ uẩn giai không, độ nhất
thiết khổ ách”. Nhiều Phật tử tâm sự tụng kinh Bát Nhã
hằng ngày mà không vơi bớt phiền não là tại vì tụng mà
không quán chiếu.
Thuốc số 5: Xin kể một câu chuyện có thật: có một
người gặp thất bại lớn. Khi đau khổ tột cùng chịu không
nổi, người nầy dự định đến tối sẽ tự tử. Còn chút thời
gian, người nầy nghĩ rằng nếu bây giờ mình chết cũng
còn ít tài sản: chiếc xe cũ, quần áo và chút tiền túi, bèn
khởi tâm lành đem những thứ nầy cho từ thiện, sắp xếp
các thứ rồi hãy chết cũng không muộn.
Kết quả là sau khi phát tâm lành cho các tài sản cuối
cùng, cái phước nầy làm tâm người muốn tự tử trở nên
an lạc, ông ta từ bỏ ý định tự tử.
Khi phiền não đau khổ nên bố thí, làm việc lành, lợi ích
cho tha nhân, cái phước do việc lành đem tới khiến tâm
ta an lạc, phiền não từ đó mà vơi bớt.
Chúc tất cả chúng ta tùy căn bệnh phiền não nặng nhẹ
và loại nào mà linh hoạt dùng các phương thuốc trên để
thoát phiền não hầu bảo vệ tâm bồ đề kiên cố.
Để kết thúc bài nầy xin chép 2 câu thơ của Sư cô Hạnh
Huệ:
Trăm năm lòng lại dặn lòng
Việc đời muôn sự như dòng nước trôi.
